ဆရာယုဒသန္သည္ ဘိုးေတာ္ဘုရားလက္ထက္တြင္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုႏိုင္ငံမွ ျမန္မာႏိုင္ငံသို႕ ေရာက္ရွိလာေသာ ခရစ္ယာန္ သာသနာျပဳ တစ္ဦးျဖစ္သည္။ ဆရာယုဒသန္၏ နာမည္အရင္းမွာ အဒိုနီရမ္ဂ်ပ္ဆင္ျဖစ္သည္။ သူသည္ ျမန္မာႏိုင္ငံ ခရစ္ယာန္ သာသနာေရးတြင္သာမက စာေပဖက္တြင္ေသာ္၄င္း၊ ႏိုင္ငံေရးဖက္တြင္လည္း ထင္ရွားေသာသူတစ္ဦးျဖစ္သည္။ ဆရာယုဒသန္ကို ၁၇၈၈ ခုႏွစ္ ၾသဂုတ္လ ၉ရက္ေန႕တြင္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုႏိုင္ငံ မက္ဆခ်ဴးဆက္ျပည္နယ္ ေမာ္လဒင္း ျမိဳ႕တြင္ ေမြးဖြားခဲ့ သည္။ ဗေရာင္းတကၠသိုလ္တြင္ပညာသင္ၾကားခဲ့သည္။ ၁၈၁၂ခုႏွစ္ ေဖေဖာ္၀ါရီလ ၅ ရက္ေန႕တြင္ အန္ေဟဇယ္တိုင္ ဆိုသူ အမ်ဳိးသမီးတစ္ဦးျဖင့္ လက္ထပ္ခဲ့သည္။ ေနာက္တစ္ေန႕တြင္ ယုဒသန္သည္ အျခားအေဖာ္ေလးဦးတို႕ ႏွင့္အတူ အေရွ႕အာရွႏိုင္ငံ မ်ားသို႕ သြားၿပီး သာသနာျပဳရန္ေစလႊက္ျခင္းခံရသည္။ ယုဒသန္တို႕ဇနီးေမာင္ႏွံသည္ ေဖေဖာ္၀ါရီလ ၁၉ရက္ေန႕တြင္ ေဆလမ္ျမိဳ႕ ဆိပ္ကမ္းမွ သေဘၤာျဖင့္ ထြက္ခြာခဲ့ၾကသည္။
ဇြန္လတြင္ ကာလကတၱားျမိဳ႕သို႕ ဆိုက္ေရာက္သည္။ ထိုအခ်ိန္က ျဗိတိသွ်ႏွင့္ အေမရိကန္ အစိုးရတို႕အခ်င္းခ်င္း မသင့္မတင့္ ျဖစ္ေနသည္။ ၿဗိတိသွ်တို႕၏ အေရွ႕အိႏၵိယကုမၸဏီသည္ အေမရိကန္သာသနာျပဳမ်ားကို ထိုတိုင္းျပည္တြင္ ေနထိုင္ရန္ မလိုလား ေခ်။ ထိုေၾကာင့္ အိႏၵိယႏိုင္ငံဘုရင္ခံခ်ဳပ္က ယုဒသန္ႏွင့္သူ၏ဇနီးကို အေမရိကန္သို႕ျပန္ရန္ အမိန္႕ေပးေလသည္။ ယုဒသန္ သည္ အေရွ႕အာရွႏိုင္ငံမ်ားတြင္ သာသနာျပဳရန္ကို စြန္႕လႊတ္ရမယ့္ အေျခအေနကိုေရာက္ရွိေနခဲ့ေသာ္လည္း ၁၈၁၃ခုႏွစ္ ဇြန္လ ဆန္းတြင္ အေရွ႕ဖက္ကို ႀကံဳရာသေဘၤာႏွင့္သြားမည္ဟူေသာအၾကံျဖင့္ အိ္ႏၵိယႏုိင္ငံ မဒရပ္ၿမိဳ႕သို႕ တဖန္ ထြက္ခြာခဲ့သည္။ မဒရပ္မွတဆင့္ ေဂ်ာဂ်ီးယားနားအမည္ရွိ သေဘၤာျဖင့္ ျမန္မာႏုိင္ငံသို လိုက္ပါလာခဲ့ၾကရာ ဇူလိုင္လ ၁၃ ရက္ေန႕တြင္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕သို႕ ဆိုက္ေရာက္လာသည္။
ထိုအခါက ရန္ကုန္သည္ အခုကာလ ရန္ကုန္ႏွင့္လံုး၀ မတူေခ်။ ဆူးေလေစတီေတာ္ကို အေရွ႕ဖက္၊ အေနာက္ဖက္ ႏွင့္ ေတာင္ဖက္တြင္ အင္းႀကီးတစ္ခု ကာလ်က္ရွိသည္။ ျမိဳ႕ကို အင္းႀကီး ေခ်ာင္းေျမာင္း၊ထံုးအိုင္တို႕ ၀န္းရံလ်က္ရွိသျဖင့္ ကၽြန္းႀကီး ကဲ့သို႕ ျဖစ္လ်က္ရွိသည္။ အိႏၵိယႏိုင္ငံဆရမ္ပူျမိဳ႔ရွိ အဂၤလိပ္ႏွစ္ျခင္း ခရစ္ယာန္သာသနာျပဳ ၀ီလ်ံကာရီ၏ သားဖဲလစ္ကာရီ၏ အိမ္၌ ယုဒသန္ တို႔ေနထိုင္ၾကေလသည္။ေဟာေျပာ၊ သာသနာျပဳရန္ ေရာက္လာၾကသည္ျဖစ္ေသာ္လည္း ယုဒသန္တို႔သည္ ျမန္မာစကားကို လံုး၀မတတ္ၾကေပ။ ထို႔ေၾကာင္႔ ျမန္မာစကားကို ဦးစြာ ၾကိဳးစားသင္ယူၾကရသည္။ ထို႔ေနာက္ ျမန္မာစာေပကို ေလ႔လာ က်က္မွတ္ရသည္။ သံုးႏွစ္သံုးမိုး ရွိလာေသာအခါ ယုဒသန္သည္ ျမန္မာ သဒၵါ က်မ္းတစ္ေစာင္ကို ေရးသားျပဳစု ျပီးေလ၏။ ျမန္မာတို႔အၾကားတြင္ သာသနာျပဳဖို႔ရန္ ျမန္မာတို႔၏ အယူ၀ါဒ အေလ႔အထတို႔ကိုလဲ နားလည္ ရအုန္းမည္ျဖစ္သည္။ ထို႔ေၾကာင္႔ ယုဒသန္သည္ ေလာကုတၱရာစာေပမ်ားကို ေလ႔လာဆည္းပူးရာ ျမန္မာ စကားကဲ႔သို႔ျဖစ္ေနေသာ ပါ႒ိသကၠတ စကားလံုးေပါင္း ေလးေထာင္ေလာက္ကို စုေဆာင္းမိေလသည္။ ထိုစကားလံုးမ်ားကို အကၡရာ၀လိစဥ္ျပီး ျမန္မာ အနက္ေပးကာ ပါ႒ိ-ျမန္မာ အဘိဓါန္ကို စတင္ျပဳစုေလသည္။ ထိုအဘိဓါန္တြင္ပါေသာ ျမန္မာစကားလုံးမ်ားကို တဖန္ အကၡရာ ၀လိစဥ္ကာ အဂၤလိပ္ အနက္ေပးျပီး ပထမ ျမန္မာ-အဂၤလိပ္ အဘိဓါန္ငယ္ကို ျပဳစုခဲ႔သည္။
၁၈၁၆ ခုႏွစ္တြင္ ဘဂၤလားျပည္နယ္ စရန္ပူ သာသနာျပဳေကာလိပ္ေက်ာင္းက ပံုႏွိပ္စက္တစ္လံုးႏွင္႔ ျမန္မာ ခဲစာလံုးမ်ားကို လက္ေဆာင္ေပးပို႔လိုက္သည္။ ပံုႏွိပ္စက္ႏွင္႔အတူ ဆရာေဟာက္ဆိုသူ ပံုႏွိပ္ပညာတတ္ အေမရိကန္ သာသနာျပဳ တစ္ဦးလဲ ေရာက္ရွိလာသည္။ ၁၈၁၇ ခုႏွစ္တြင္ ယုဒသန္သည္ ရွင္မသဲာ ခရစ္၀င္က်မး္ကို ျမန္မာ ျပန္ဆိုျပီးစီးခဲ႔သည္။ ထိုအခါ ယုဒသန္ ္သည္ တရားေဟာႏိုင္ေလာက္ေအာင္ စကားတက္သည္ဟု အယူရိွိေလသည္။ ထို႔ေၾကာင္႔ သူသည္ ျမန္မာတို႔ တရားနာေလ႔ရွိ ေသာ ဇရပ္မ်ားသို႔ သြားကာ ဓမၼကထိကမ်ား ေဟာသည္တို႔ကို ျမန္မာမ်ားႏွင္႔ အတူ နာယူျပီး ေလ့လာသည္။ ထို႔ေနာက္ သာသနာျပဳအိမ္ၾကီးႏွင္႔ မလွမ္းမကမ္း လူသြားလူလာမ်ားေသာလမ္းတြင္ ဇရပ္တစ္ေဆာင္ ေဆာက္လုပ္ခဲ႔သည္။ ထိုအေဆာင္ တြင္ ယုဒသန္ထုိင္ျပီး ခရီးသြားမ်ားကို တရားနာလာရန္ ဖိတ္ေခၚေလ႔ရွိသည္။ ကေလးသူငယ္မ်ားကိုုလည္း သစ္သားသင္ပုန္း ၾကီးမ်ား ခင္းျပီး စာသင္ေပးေလ႔ ရွိသည္။ ထိုဇရပ္ၾကီးတြင္ ယုဒသန္သည္ တရားစျပီးေဟာသည္။ က်မ္းစာမ်ားကိုလဲ ဆက္ လက္ ေရးသား ျပန္ဆိုကာ ပံုႏွိပ္ထုတ္ေ၀ခဲ႔သည္။
၁၈၂၄ခုႏွစ္ ဇန္န၀ါရီလ ၂၃ရက္ေန႔တြင္ ယုဒသန္တို႔ ဇနီးေမာင္ႏွံ ႏွစ္ဦး အင္း၀ေနျပည္ေတာ္သုိ႔ ေရာက္ရွိျပီးလွ်င္ အိမ္တစ္ ေဆာင္ ေဆာက္ျပီး ေနၾကေလသည္။ ယုဒသန္သည္ ျမန္မာမႈးမတ္ေဆြေတာ္ မ်ိဳးေတာ္တို႔ႏွင္႔ သင္႔ျမတ္ေအာင္ ေပါင္းသင္းျပီး သူ႔၏ဇနီးက ေက်ာင္းတစ္ေက်ာင္းဖြင္႔ကာ အပ္ခ်ဳပ္အတက္ႏွင္႔ စာေရးစာဖတ္တို႔ကို သင္ၾကားေပးသည္။ ယုဒသန္သည္ ေညာင္ရမ္းမင္းသား ခဲေပါင္ျမိဳ႕စား ၀န္ၾကီး ဦးေရႊလူ ျမ၀တီ၀န္ၾကီး ဦးစႏွင္႔ မကၡရာ မင္းသားၾကီးတို႔ထံတြင္ ၀င္ထြက္ ခစား ေလ႔ ရွိသည္။ ျမန္မာအစိုးရႏွင္႔ အဂၤလိပ္အစိုးရတို႔သည္ ရွင္မျဖဴကြ်န္းအေရးေၾကာင္႔ စစ္ျဖစ္ၾကရာ ၁၈၂၄ ခုႏွစ္ ေမလတြင္ အဂၤလိပ္တို႔က ရန္ကုန္ျမိဳ႔ကို သိမ္းယူေလသည္။ ထိုအခ်ိန္တြင္ ႏိုင္ငံျခားသားတို႔အား ထိန္းသိမ္းေစာင္႔ၾကပ္ထားရန္ လိုအပ္ သည္႔တိုင္ ယုဒသန္ႏွင္႔ ေဒါက္တာ စပရိုက္တို႔ကို ဖမ္းဆီးျပီး လက္မရြံေထာင္သို႔ ပို႔ထားေလသည္။ အျခားအဂၤလိပ္လူမ်ိဳးမ်ားလဲ ထိုနညး္တူ အဖမ္းခံရသည္။ ထိုအခ်ိန္တြင္ ယုဒသန္၏ဇနီး၌ သမီး ဖြားျမင္ျပီး မာရီယာ အမည္ မွည္႔ေခၚသည္။ ယုဒသန္တို႔ လူစုကို ေထာင္ထဲ၌ ၁၁လ အက်ဥ္းခ်ထားျပီးေနာက္ ေအာင္ပင္လယ္ေထာင္သို႔ တဖန္ ေရႊ႔ေျပာင္း ခ်ဳပ္ေႏွာင္ ထားေလသည္။ ထိုႏွစ္ ႏို၀င္ဘာလတြင္ ယုဒသန္အား ေထာင္မွ လႊတ္ရန္ အမိန္႔ေရာက္လာသည္။ မလြန္ျမိဳ႔အနီး ေညာင္ပင္ဆိပ္ စခန္းတြင္ အဂၤလိပ္ႏွင္႔ ျမန္မာတို႔ စစ္ေျပၿငိမ္းေရးအတြက္ ႏွစ္ဦးႏွစ္ဘက္ ေစ႔စပ္ ေဆြးေႏြးရာ၌ ယုဒသန္ကုိ စကားျပန္အျဖစ္ ေစလႊတ္ရန္ အတြက္ ျဖစ္သည္။ဒီဇင္ဘာလ ၁၇ ရက္ေန႔တြင္ အင္း၀ေထာင္သုိ႔ ျပန္ေရာက္ေလသည္။
ထို႔ေနာက္ ခဲေပါင္ျမိဳ႕စား၀န္ၾကီး ဦးေရႊလူ၏အကူအညီျဖင္႔ ယုဒသန္သည္ ၁၈၂၅ခုႏွစ္ဒီဇင္ ဘာ ၃၁ ေန႔တြင္ ေထာင္မွ လႊတ္ သည္။ ၁၈၂၆ ခုႏွစ္တြင္ ရႏၱပိုစာခ်ဳပ္ ခ်ဳပ္ဆုိေသာအခါ ယုဒသန္သည္ စကားျပန္အျဖစ္ ေဆာင္ရြက္ကာ အဂၤလိပ္မွ ျမန္မာသို႔ ၊ျမန္မာမွ အဂၤလိပ္သို႔ ေျပာသမွ်စကား၊ ေရးသမွ်စာတုိ႔ကုိ ဘာသာ ျပန္ဆုိေပးရသည္။ စစ္ေျပၿငိမ္းသြားေသာအခါ ယုဒသန္သည္ ေအာက္ျပည္သို႔စုန္ျပီး အဂၤလိပ္ပိုင္နက္ျဖစ္ေသာ က်ိဳက္ကၡမီျမိဳ႔တြင္ ေနထိုင္သည္။ ထိုအခ်ိန္တြင္ သူ႔၏ဇနီးသည္ ၁၈၂၆ ခုႏွစ္ ေအာက္တိုဘာလ ၂၄ရက္ေန႔တြင္ အင္း၀ေနျပည္ေတာ္၌ ကြယ္လြန္သည္။ ၁၈၂၇ခုႏွစ္ ဧျပီလ၂၄ ရက္ေန႔တြင္ ယုဒသန္၏ သမီး မာရီယာလည္း ကြယ္လြန္သည္။ ယုဒသန္ ျပန္ဆိုခဲ႔ေသာ ဓမၼသစ္က်မ္းကို ၁၈၃၂ ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာလ ၁၅ ရက္ေန႔တြင္ ေမာ္လျမိဳင္ျမိဳ႕ သာသနာ ပံုႏွိပ္တိုက္၌ ပထမဆံုးအၾကိမ္အျဖစ္ ရိုက္ႏွိပ္ခဲ႔သည္။ ဓမၼေဟာင္းက်မ္းကိုလဲ ဆက္လက္ ျပန္ဆိုခဲ႔ရာ ၁၈၃၅ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာလ ၂၉ ရက္ေန႔တြင္ ပုံႏွိပ္ ျပီးစီးေလသည္။ ယုဒသန္၏အၾကံမွာ အဂၤလိပ္- ျမန္မာ အဘိဓါန္ႏွင္႔ ျမန္မာ-အဂၤလိပ္ အဘိဓါန္ႏွစ္ေဆာင္ကို တစ္အုပ္ထဲ ျဖစ္ေအာင္ ပံုႏွိပ္ ခ်ဳပ္လုပ္ရန္ ျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္လည္း ၁၈၂၀ ျပည္႔ႏွစ္က ျပဳစုခဲ႔ေသာ အဘိဓါန္ငယ္မွာ မျပည္႔စံုသျဖင္႔ ၁၈၄၂ခုႏွစ္တြင္ အဘိဓါန္ကို ႏွစ္ေစာင္ခြဲျပီး ျပဳစုေလသည္။ အဂၤလိပ္ အဘိဓါန္ကို ၁၈၄၉ ခုႏွစ္ဇန္န၀ါရီလ ၂၄ေန႔တြင္ အျပီးသတ္သည္။ ထို႔ေနာက္ ျမန္မာ အဘိဓါန္ကို ဆက္လက္ ျပဳစုေနခိုက္ မက်န္းမမာ ျဖစ္လာသည္။ ထို႔ေၾကာင္႔ ၁၈၅၀ ျပည္႔ႏွစ္ ဧျပီလ ၈ ရက္ေန႔တြင္ ယုဒသန္သည္ ေမာ္လျမိဳင္ျမဳ႔ိမွ သေဘာၤျဖင္႔ ပင္လယ္ခရီး ထြက္သြားရာ ဧျပီလ ၁၂ေန႔၌ ကြယ္လြန္ေလသည္။ ယုဒသန္၏ အေလာင္းကို ပင္လယ္ျပင္တြင္ သျဂၤဳလ္လိုက္ၾကသည္။
ယုဒသန္၏ လက္ငုတ္ျဖစ္ေသာ ျမန္မာ အဘိဓါန္ကို သာသနာျပဳ ဆရာေတာ္ စတီဗင္အီးေအက ဆက္လက္ လုပ္ကိုင္ခဲ႔ရာ ၁၈၅၂ ခုႏွစ္တြင္ ေမာ္လျမိဳင္ျမဳိ႔ အေမရိကန္သာသနာျပဳပံုႏွိပ္တိုက္၌ ပထမအၾကိမ္အျဖစ္ ပံုႏွိပ္ ႏိုင္ခဲ႔ေလသည္။ ယုဒသန္သည္ အဘိဓါန္ႏွင္႔ ခရစ္ယာန္က်မ္းမ်ားအျပင္ ေရႊခ်ိန္ခြင္စာအုပ္ကုိလည္းေကာင္း၊ ျမန္မာအမ်ိဳးသမီးမ်ား ၀တ္ဆင္ပံုစာတမ္းကို လည္းေကာင္း၊ ပိဋကတ္ အႏွစ္စုက်မ္းကိုလည္းေကာင္း၊ ျမန္မာဘာသာျဖင္႔ ေရးခဲ႔ေလသည္။ ယခင္က ရန္ကုန္တကၠသိုလ္တြင္ အပါအ၀င္ျဖစ္ေသာ ဂ်ပ္ဆင္ေကာလိပ္မွာ ယုဒသန္၏ အထိမ္းအမွတ္ ေက်ာင္းပင္ျဖစ္ေလသည္။
မွတ္ခ်က္။ ။fwd:email မွ ေဖာ္ျပသည္။
